ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΚΑΣΙΑΝΟΣ: ΣΤΟ ΛΕΥΚΩΜΑ ΤΟΥ ΦΙΛΤΑΤΟΥ ΜΟΥ Ο.Ρ.

 Dionisis Vitsos 
ΖΑΚΥΝΘΟΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΚΑΣΙΑΝΟΣ: ΣΤΟ ΛΕΥΚΩΜΑ ΤΟΥ ΦΙΛΤΑΤΟΥ ΜΟΥ Ο.Ρ.

Γελώ σαν βλέπω λεύκωμα, με δίσκο παροιμοιάζει
Που διακονεύει παινεσιές κι εκείνος που του ρίχνει
Με ψυχικάρη πονηρό … με δανειστή ταιριάζει,
Που παίρνει τόκο τρία στα δυό και πως χαρίζει δείχνει!
Ειν' έκθεση το λεύκωμα που νοικοκύρης κι άλλοι
Παλεύουν ποιος θα πρωτοβγεί στις γνώσεις και στα κάλλη.
Καλέστηκα, και σαν ζουρλός στίχους κι εγώ στυλώνω
Και αν εις το νου, στης φαντασιάς το πάλεμα δεν πέσω,
Ζητώ από κάθε φρόνιμο για διάφορό μου μόνο μιαν ευχή: 
«Στης Μούσας πια ποτέ τα δίχτυα να μην ντέσω.
Στης λάσπης μέσα τον πνιμμό, στης ύλης το παζάρι,
Παρά κονδύλι στιχουργού, κάλιο σκαφτιά λισγάρι.

Εν Ζακύνθω, Οκτώβριος 1881 
Ι. Γ. ΤΣΑΚΑΣΙΑΝΟΣ, Περιοδικό ΠΟΚΙΛΗ ΣΤΟΑ 1881

                                               ~~~~~

[ΛΕΥΚΩΜΑ: Βιβλίο με λευκές σελίδες όπου γράφονται από τον κάτοχο ή φιλικά του πρόσωπα σύντομες σκέψεις ή άλλα κείμενα προσωπικού χαρακτήρα.]

[ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΚΑΣΙΑΝΟΣ (1853 - 1908) : Ζακυνθινός κουρέας, λυρικός και σατιρικός ποιητής και μουσικοσυνθέτης.

Ήταν αυτοδίδακτος, αλλά στα δεκαοχτώ του χρόνια γνώριζε γαλλικά, ιταλικά και αγγλικά και έπαιζε καλά κιθάρα.Την ίδια εποχή έγινε συνιδρυτής (από κοινού με τους Μαρτζώκη, Επισκοπόπουλο, Δεβιάζη, Πελεκάση και άλλους) και βασικός χρηματοδότης του περιοδικού Ποιητικός Ανθών. Το περιοδικό έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από λόγιους όπως ο Ανδρέας Λασκαράτος και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, επαινέθηκε από τους αθηναϊκούς λογοτεχνικούς κύκλους. Στις σελίδες του ο Τσακασιάνος δημοσίευσε πλήθος στίχων, κυρίως με το ψευδώνυμο Σπουργίτης. Λίγο αργότερα αποφάσισε να ασχοληθεί με το θέατρο, έγινε ιμπρεσάριος και εργολάβος θερινού θεάτρου, που ανεγέρθηκε στη Ζάκυνθο με προσωπικά του έξοδα. Η γνωριμία του με μια πρωταγωνίστρια του θεάτρου Ροσσίνι στη Νάπολη του γέννησε την ιδέα για τη δημιουργία θιάσου, ο οποίος όμως δεν ευδοκίμησε και οδήγησε τον Τσακασιάνο σε οικονομική καταστροφή. 

Εγκατέλειψε τη γενέτειρά του και ταξίδεψε στην Αθήνα, όπου εξέδωσε τη σατιρική ποιητική συλλογή Κόντε Σπουργίτης και το Πρωτοχρονιάτικο δώρο, που γνώρισαν επιτυχία. 

Επέστρεψε στη Ζάκυνθο και άνοιξε βιβλιοπωλείο, επιχείρησε που επίσης πτώχευσε. 

Με παρέμβαση πολιτικών κύκλων της Ζακύνθου και ενέργειες της Σοφίας Τρικούπη διορίστηκε από τον Χαρίλαο Τρικούπη υποτελώνης, αρχικά στο Φισκάρδο και στη συνέχεια στην Ιθάκη, την Κόπρενα, την Κυπαρισσία, τον Πόρο, την Άρτα, τη Λευκάδα, τη Λάρισα και το Ναύπλιο, συνέχισε ωστόσο να ξοδεύει όσα χρήματα κέρδιζε. 

Πέθανε στο Ναύπλιο και κηδεύτηκε στη Ζάκυνθο.]

~~~~~~~~~~~~~

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα: Από τη «ζεστασιά» της τάξης του, στο πλευρό αυτών που δε σηκώνουν τ’ άδικο

ΠΡΟΣΩΠΑ

Γράφει ο Οικοδόμος //

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας· ήταν ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας που με τη ζωή και το έργο του στάθηκε η αφορμή να γνωρίσουμε την Ισπανία του μόχθου, της αντίστασης και της προόδου.

Γεννήθηκε στις 5 Ιούνη του 1898 στο χωριό Φουέντε Βακέρος (κοντά στη Γρανάδα). Απόγονος εύπορης και μορφωμένης οικογένειας, είχε εξασφαλισμένη μια λαμπρή πορεία στη «ζεστασιά» της τάξης του. Όμως από νωρίς αποφάσισε ότι δεν θα ακολουθούσε την ήδη χαραγμένη ρότα. Αντικρίζοντας τον πόνο και την φτώχεια της μεγάλης μάζας των συμπατριωτών του συνειδητοποίησε τους «κανόνες» του συστήματος της εκμετάλλευσης και ακολούθησε ολόψυχα τον δρόμο της σύγκρουσης με την αδικία και τους εκφραστές της.

Παντέρμη

Σκάβουν το χώμα οι πετεινοί
σκάβουν ζητώντας την αυγή
την ώρα που στα σκοτεινά
βγαίνει η Παντέρμη και γυρνά.

Μαύρη μαυρίλα είν’ η ψυχή της
κι ωχρό μπακίρι το πετσί της
τα στήθια της ωσάν τ’ αμόνια
που τα χτυπούν χωρίς συμπόνια.

―Παντέρμη τι ζητάς εδώ
μόνη σου δίχως σύντροφο;
―Κι αν είναι κάτι που ζητώ
πες μου, σε γνοιάζει εσένανε;

Ζητάω εκείνο που ζητώ
ζητάω την ίδια εμένανε.
―Παντέρμη, πες ποιος ο καημός σου
ποιος ο αγιάτρευτος καημός σου;

―Ποιός ο καημός μου; Μαύρη πίσσα
εγίνη η λινή μου η πουκαμίσα
και μες στο σπίτι σαν τρελή
σούρνω το ξέπλεκο μαλλί.

―Παντέρμη, λούσε το κορμί σου
λουσ’ το χελιδονόνερο
κι άσε κυρά μου την ψυχή σου
άσ τη και να βρει αναπαμό.

Άχου, τσιγγάνικες ψυχές
κι όλο κρυφές νεροσυρμές
πίκρες μαζί και θάματα
στα μακρινά χαράματα.

Federico Garcia Lorca
(απόδοση: Οδυσσέας Ελύτης)

Φιλομαθής (σπούδασε φιλοσοφία και λογοτεχνία ενώ πήρε πτυχίο και από τη Νομική σχολή), φιλότεχνος (λάτρευε τη μουσική), αντισυμβατικός, άρχισε να γράφει από νεαρή ηλικία και να εκδηλώνει μέσα από το έργο του την εναντίωσή του απέναντι στον πόλεμο και το αντιδραστικό πλαίσιο της καθολικής εκκλησίας. Το ταξίδι του στις ΗΠΑ (σε ηλικία 31 ετών, τη χρονιά που ξέσπασε το «κραχ»), θα σταθεί η αφορμή να προσεγγίσει από μαρξιστική σκοπιά την καταπίεση ανθρώπου από άνθρωπο που «άνθιζε» στη μητρόπολη του καπιταλισμού. Εκεί, στη Νέα Υόρκη θα μπει στον κόσμο του θεάτρου.

Δυο χρόνια αργότερα επιστρέφει στην Ισπανία και περιοδεύει με θίασο σε όλη την επικράτεια. Το ανέβασμα του έργου του «Γέρμα» προκαλεί την αντίδραση των φασιστών που δημιουργούν επεισόδια κατά τη διάρκεια των παραστάσεων. Ο Λόρκα περνά στο στόχαστρο της αντίδρασης.

Τον Ιούλη του 1936 ο στρατηγός Φράνκο καταλαμβάνει με πραξικόπημα την εξουσία. Στις 19 Αυγούστου ο Λόρκα τουφεκίζεται πισώπλατα από φασίστες παρακρατικούς στο Βιθνάρ (στα περίχωρα της Γρανάδα) στα 38 του χρόνια, και περνά το κατώφλι της αθανασίας για να πάρει τη θέση του δίπλα σ’ αυτούς που με τη ζωή και το έργο τους προσπάθησαν να «μερέψουν» τον άνθρωπο και να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.

Ισπανός στην καταγωγή ο Λόρκα, μα δεν άργησε να “γίνει” και Αμερικανός, Ρώσος, Αφρικανός, πανανθρώπινος. Ο ποιητής που με το έργο του τραγούδησε την αγάπη αλλά και το θάνατο και, μισώντας την αδικία, αντιτάχτηκε στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ήταν φυσικό να αγαπηθεί με πάθος αλλά και να μισηθεί θανάσιμα, όπως όλοι οι αληθινά μεγάλοι.

12 Τραγούδια του F.G Lorca
Απόδοση στα ελληνικά: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Μουσική: Γιάννης Γλέζος
Ενορχήστρωση-Διεύθυνση: Νίκος Μαμαγκάκης
Ερμηνεύει: Γιάννης Πουλόπουλος
Ερμηνεύει: Έλενα Κυρανά

1.Το τραγούδι του καβαλάρη
2.Σεβιλλιάνικο νανούρισμα
3.Οι ρηγάδες της τράπουλας
4.Το πρώτο φιλί-Έλενα Κυρανά
5.Θάνατος την αυγή
6.Από έρωτα πεθαίνουν τα κλαριά
7.Κόρντοβα
8.Μπαλκόνι
9.Αποχαιρετισμός
10.Κεφαλοδέσι-Έλενα Κυρανά
11.Χάρτινο τριαντάφυλλο
12.Μπαλάντα των τριών ποταμών

Κόρντοβα, μακρινή και μόνη
Κόρντοβα, μακρινή και μόνη

Πουλάρι μαύρο, φεγγάρι γεμάτο κι ελιές στο δισάκι μου
Αν και τους ξέρω τους δρόμους, ποτέ δε θα φτάσω στη Κόρντοβα
Αχ τι ατέλειωτος δρόμος, αχ, πουλάρι μου γενναίο
Ο θάνατος, αχ, με καρτεράει, προτού να φτάσω στη Κόρντοβα

Κόρντοβα, μακρινή και μόνη
Κόρντοβα, μακρινή και μόνη

Μέσα από τον κάμπο, μέσ’ από τον άνεμο, πουλάρι μαύρο φεγγάρι κόκκινο
ο θάνατος με παραμονεύει, από τους Πύργους της Κόρντοβα
Αχ τι ατέλειωτος δρόμος, αχ, πουλάρι μου γενναίο
Ο θάνατος, αχ, με καρτεράει, προτού να φτάσω στη Κόρντοβα

Κόρντοβα, μακρινή και μόνη
Κόρντοβα, μακρινή και μόνη…

Δημοφιλής και πολυαγαπημένος ο Λόρκα στη χώρα μας· το έργο του (ποίηση-θεατρικά έργα) αποδόθηκε από σπουδαίους ποιητές μας και συγγραφείς και μελοποιήθηκε από μεγάλους και καταξιωμένους συνθέτες. Τραγουδήσαμε και τραγουδάμε τους στίχους του σε στιγμές ανάτασης, έρωτα, χαράς ή μελαγχολίας, τόσο που να τον νιώθουμε πια «δικό» μας, έναν από τους δικούς μας μεγάλους. Ο μοναχικός καβαλάρης του πάθους και του φωτός, της ποίησης και του έρωτα, που κίνησε για το «ταξίδι» αν και γνώριζε πόσο κακοτράχαλος ήταν ο δρόμος, θα κρατά πάντα μια θέση στην καρδιά μας.

_________________

*από το: Ατέχνως

Ποίηση της Αννας Μάντησον - Δαμιανού

              Προσέχετε θνητοί

Προσέχετε  θνητοί

τα πραττόμενα σας εν τη ιερή τη γη ,

διότι αυτή είναι ο μάρτυρας

που θα σας υπερασπιστεί

ή ο ένορκος που θα εναντιωθεί ,

επί τον λόγον υμών

εις το δικαστήριον  ,

μπροστά εις τον δικαστή της ζωής .

Και για τις καλές σας πράξεις

Θα λάβετε την ελευθερίαν σας ,

το θείο δώρο , αυτό το πολυπόθητο του ανθρώπου

που από την υπερηφάνεια και την ανυπακοή του ,

το έχασε .

Τότε που ο Ίκαρος πλησίασε τον ήλιο

κι  τα φτερά του ελύγισαν  , κι έπεσε στο πέλαγος

κι από τότε η ψυχή του ανεμοδέρνεται ,

στους ψυχρούς ανέμους και στα ατσαλένια κύματα ,

του Ποσειδώνος αντρειωμένα .

Η γαία θα σας αφήσει να πετάξετε ,

σαν  τα πουλιά στον ουρανό,

θα σας ελευθερώσει απ’ τα δεσμά που σας δένουν

στη γη τούτη .

Κι όμως για τις κακές σας πράξεις θα τιμωρηθείτε.

Θα σας επιβάλει ο μέγας δικαστής το βαρύ δώρο ,

θα γίνεται επίσης συμπάσχοντες του Άτλαντα , αντιπρόσωποι του Εγκέλαδου ,

 που όταν αυτός ανακάθεται και σείεται η γη ,

ο σεισμός προς του ανθρώπους προειδοποίηση ,

πως έχουν την ελπίδα ελεύθεροι να γίνουν.

Και η ψυχή σας θα κομματιάζεται και θα αργοπεθαίνει

δια την τότε ,των άλλων ομοίων σας

δεν νοιαστήκατε ,

την ελπίδα .

Προσέχετε θνητοί ,

τι πράττετε εν τη ιερή τη γη

διότι  τα δέντρα είναι οι οφθαλμοί της ,

οι θάμνοι τα αυτιά της

και τα λουλούδια το στόμα της .

Αννα Μάντησον - Δαμιανού